Lễ hội Đền Công Đồng Bắc Lệ

1. Tên gọi: Lễ hội Đền Công Đồng Bắc Lệ

2. Loại hình: Lễ hội dân gian.

3. Địa điểm: xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn.

4. Chủ thể văn hoá: Cộng đồng các nhân dân xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn.

5. Thời Gian: Ngày 20/9 âm lịch hàng năm

6. Miêu tả về Di sản văn hoá phi vật thể

 Đền Bắc Lệ đã có từ rất lâu đời, trải qua năm tháng ngôi đền nhiều lần được trùng tu, tôn tạo lại nhưng vẫn giữ được nét đẹp của kiến trúc và những di vật cổ có giá trị như 19 bức tượng lớn nhỏ làm từ gỗ mít, những bức hoành phi, câu đối qua các đời được chạm trổ tinh tế. Nét độc đáo nhất của đền Bắc Lệ nằm ở chỗ đối tượng được suy tôn trong đền là Bà Chúa Thượng Ngàn - một trong ba vị Tam tòa Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam: Mẫu Thượng Thiên cai quản miền trời, Mẫu Thượng Ngàn cai quản miền rừng núi, Mẫu Thủy (Mẫu Thoải) cai quản miền sông nước. Đền còn tôn thờ Chầu Bé, theo dân gian Chầu Bé là một nhân vật có thật (được xem là hóa thân của Thánh mẫu Liễu Hạnh), có công giúp vua Lê Lợi đánh giặc Minh.

Lễ hội đền Bắc Lệ bao gồm các phần lễ chính: Tắm ngai, Chính tiệc và Rước. Ở Lễ tắm ngai, người dân lấy nước suối đền Bắc Lệ về lau tượng Mẫu đệ nhất Thượng ngàn và ngai đức vua cha Ngọc Hoàng. Lễ chính tiệc bao giờ cũng có cỗ tam sinh làm vật hiến tế (lợn, gà, cá), ngoài ra còn có nhiều đồ lễ khác như voi, ngựa, thuyền, mũ, hình nhân,... bằng giấy. Cỗ tam sinh cho ban Công đồng, ban Ngũ vị tôn ông, cỗ chay (có khi cả mặn) ban cho Mẫu... Sau đó, lễ rước Mẫu đi xem hội trong tiếng chiêng, trống rộn ràng. Đoàn rước đến đền Đèo Kẻng (nơi sinh ra của Chầu Bé) làm lễ. Tế xong người dân quay về đền Bắc Lệ làm lễ đại tế…

7. Hiện trạng Di sản văn hoá phi vật thể

Tổ chức định kỳ hàng năm.

8. Các biện pháp bảo vệ và kiến nghị

- Chính quyền địa phương nơi diễn ra lễ hội đã quan tâm đến việc tổ chức và duy trì lễ hội. Tuy nhiên việc sưu tầm, lưu giữ các tư liệu liên quan đến việc tổ chức lễ hội chưa được địa phương lưu tâm, chú trọng.

- Sưu tầm, ghi chép, hệ thống các tư liệu liên quan đến Lễ hội đầy đủ hơn.

9. Danh mục tài liệu có liên quan: Phiếu kiểm kê di sản văn hóa năm 2013 – Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lạng Sơn.