Lễ mừng sinh nhật

1.Tên gọi: Lễ mừng sinh nhật (Nùng)

(Tên gọi khác: Không)

2. Loại hình: Tập quán xã hội

3. Địa điểm: Các huyện; Bắc Sơn, Bình Gia, Văn Quan, Chi Lăng, Hữu Lũng, Lộc Bình, Cao Lộc,thành phố Lạng Sơn tỉnh Lạng Sơn.

4 Chủ thể văn hoá

Cộng đồng dân tộc Nùng - Các huyện; Bắc Sơn, Bình Gia, Văn Quan, Chi Lăng, Hữu Lũng, Lộc Bình, Cao Lộc,thành phố Lạng Sơn tỉnh Lạng Sơn.

Đại diện cộng đồng dân tộc Nùng, xã Thạch Đạn, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn.

5 Miêu tả về Di sản văm hoá phi vật thể

Tục làm lễ mừng sinh nhật của người Nùng ra đời cách đây đã lâu, gắn liền với quá trình phát triển của dân tộc Nùng.Người Nùng không tưởng nhớ ngày mất để làm lễ giỗ cho người đã khuất như người Kinh, người Tày, mà họ nhớ ngày sinh và tổ chức lễ sinh nhật cho bố, mẹ mình. Theo tập quán của người Nùng, những người từ 60 tuổi trở lên nếu có đủ cả cháu nội, ngoại sẽ được tổ chức sinh nhật mỗi năm một lần. Trong lễ sinh nhật, gia đình mời Thầy mo về làm lễ chính, con cháu mang quà đến mừng sinh nhật cho ông bà, cha mẹ. Lễ mừng sinh nhật được tổ chức trong khoảng thời gian tám tiếng, ngày làm lễ phải ứng với ngày sinh của gia chủ tính theo lịch âm. Sau khi đã chuẩn bị xong mâm thầy (01 bát gạo hương, 05 chén rượu, 03 con gà) đến giờ tốt thầy mo bắt đầu thắp hương làm lễ. Bước 1: Báo cáo với tổ tiên về tên tuổi của người được làm lễ sinh nhật. :Thầy Mo đọc các bài khấn cầu xin tổ tiên ban sức khỏe, may mắn, phù trì cho người được làm lễ sinh nhật có vượt qua mọi tai nạn, sống lâu trăm tuổi….Thầy Mo ngồi trước bàn thờ tổ tiên để làm lễ, khi tiến hành lễ này, con cháu ngồi quây quần quanh cha mẹ (tức người được làm sinh nhật) để cùng chứng kiến. Sau đó thầy đọc các bài mang nội dung tế lễ con gái, con rể. Mâm lễ của con gái được đặt trước bàn thầy, rồi cúng bàn mụ (lễ vật gồm có 01 con gà, bánh kẹo, hoa quả). Nội dung của các bài tế lễ này là con gái đã về làm dâu nhà khác, mang họ khác, nay có mâm lễ thịnh soạn về mừng tuổi cha mẹ, mong cha mẹ sống lâu trăm tuổi. Bước 2: Lễ chuyển gạo lộc: Sau khi hát chúc mừng sinh nhật xong, gia đình chuẩn bị 01 cái nong, 01 cái chén để đong gạo, thầy niệm để làm lễ chuyển lộc thọ.Thầy Mo đưa chén gạo lộc ba lần đến ống gạo, sau đó con cháu sẽ tiếp tục đong gạo và cho tiền vào. Xong xuôi, thầy mo để một quả trứng, bánh dày rồi khấn vào đó mang lên bàn mụ. Kết thúc lễ sinh nhật khoảng một tuần sau, người được làm lễ sinh nhật sẽ mang ống gạo trên bàn mụ xuống, gạo mang nấu cháo để gia chủ ăn sống lâu trăm tuổi, tiền để gia chủ chi tiêu. Ý nghĩa của việc làm này nhằm triệu linh (triệu hồn), lập một kho gạo tượng trưng để có thêm nguồn lực bồi bổ cho gia chủ. Bước 3: Lễ ăn mừng: Trong bữa ăn, con cháu và họ hàng thân thuộc sẽ lần lượt chúc rượu người được làm lễ sinh nhật.

6. Đánh giá thực trạng

Số lượng biết và am hiểu hiện có: Hầu hết những thầy mo và người cao tuổi trong xã Thạch Đạn đều am hiểu về nghi lễ này. Nghi lễ này  được tiến hành khi gia đình có người đủ điều kiện; hiện nay, phong tục này vẫn được duy trì tuy thường xuyên diễn ra tại địa phương.

7 Các biện pháp bảo vệ và kiến nghị

 Giữ gìn và thực hành nghi lễ theo đúng nghi thức truyền thống, cụ thể là giữ gìn sách cúng, các đồ lễ liên quan tới nghi thức, truyền nghề lại cho các cháu trong gia đình.  Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện nghiêm túc các quy định của Nhà nước, quy ước, hương ước của làng, xã trong việc tổ chức lễ mừng sinh nhật.Thực hiện tổ chức tiết kiệm phù hợp với truyền thống của dân tộc, bản sắc văn hóa của địa phương.Thu thập lại các tài liệu liên quan tới lễ mừng sinh nhật dưới dạng văn bản để có biện pháp lưu giữ phù hợp.

8 Danh mục tài liệu có liên quan

 Phiếu kiểm kê văn hoá phi vật thể DSVH PHI VẬT THỂ TỈNH LẠNG SƠN GIAI ĐOẠN 2011 – 2015 (Loại hình Tập quán xã hội) Lễ mừng sinh nhật.

Lễ rước, đón "mo", "then" của người Nùng để cầu bình yên, cầu thượng thọ cho bố, mẹ (Ảnh tư liệu).

Các bà then tổ chức hát then mừng thọ gia chủ (ảnh tư liệu)