Hát Sli

Nghệ nhân ưu tú Hà Mai Ven dạy hát sli, đồng dao cho thế hệ trẻ

1. Tên gọi: Hát Sli

2. Loại hình: Tri thức dân gian về trang phục.

3. Địa điểm: huyện Bắc Sơn, Bình Gia, Văn Quan, Chi Lăng, Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn.

4. Chủ thể văn hoá:

Đại diện

 - Cộng đồng  dân tộc Nùng huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn.

- Cộng đồng nhân dân huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn.

5. Miêu tả về Di sản văn hoá phi vật thể

Hát Sli là loại hình văn hóa truyền thống dân gian, một làn điệu dân ca trữ tình, đằm thắm đã có từ rất lâu đời, được tồn tại, phát triển và lưu truyền bằng hình thức truyền khẩu trong đời sống của đồng bào dân tộc Nùng qua nhiều thế hệ, đặc biệt là nhánh Nùng Phàn Slình.

Hát Sli là một hình thức giao tiếp, đối đáp, giao duyên thay cho lời nói. Thông qua hát sli trai gái có thể kết bạn, hiểu biết lẫn nhau, tạo nên sự vui vẻ, đoàn kết trong cộng đồng. Mỗi bài hát Sli được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt hay thể lục bát. Có những bài hát Sli chỉ vài câu nhưng cũng có những bài thành từng chương đoạn lên tới hàng trăm câu. Nội dung hát Sli rất phong phú, đa dạng mang tính chất gần gũi với đời sống của người dân như: ca ngợi tình yêu quê hương đất nước; sự tin tưởng của đồng bào Nùng vào Đảng và Bác Hồ; hát về cỏ cây, hoa lá; hát chúc tụng trong các dịp vui (đám cưới, đám hỏi, mừng nhà mới…); hát về tình tình yêu đôi lứa… Qua đó góp phần giáo dục truyền thống, thể hiện bản sắc văn hóa tộc người Nùng

Khi hát Sli giao duyên phải có từng đôi nam - đôi nữ, giọng hát từng đôi  phải quyện vào nhau lúc cao lúc thấp, lúc trầm lúc bổng để cùng nhau hòa âm. Hát Sli giao duyên thể hiện sự ứng đối một cách linh hoạt và khéo léo của mỗi người với những lời ca Sli ví von bóng bẩy tinh nghịch ẩn chứa nhiều hàm ý xa xôi cùng những ánh mắt tình tứ say sưa.

Hiện nay, Hát Sli đang được các cấp chính quyền địa phương quan tâm, lưu giữ và bảo tồn. Các câu lạc bộ diễn xướng dân gian đã được thành lập,  thu hút nhiều người tham gia sinh hoạt. Đặc biệt là một số bạn trẻ rất say mê và đã bước đầu học một số câu hát sli quen thuộc. Đây là một điều kiện thuận lợi để loại hình hát Sli có thể khôi phục và phát triển.

          6 Hiện trạng Di sản văn hoá phi vật thể

          Hát Sli của người Nùng thường được biểu diễn vào những ngày hội chợ. Thời điểm nở rộ của lễ hội Xứ Lạng là vào tháng Giêng.

          7 Các biện pháp bảo vệ và kiến nghị:

          - Sưu tầm những lời hát cổ từ các cụ cao niên để ghi âm ghi hình lưu giữ ( bảo tồn tĩnh).

          - Truyền dạy, và sáng tác lời mới phù hợp với hoàn cảnh cuộc sống hiện tại cho mọi lứa tuổi đặc biệt là những người trẻ (bảo tồn động). Chính quyền địa phương cần có những phương án cụ thể để khuyến khích sự truyền dạy và lòng ham học của nghệ nhân đối với lớp trẻ. Mở lớp truyền dạy hát Sli cho lớp trẻ mà thầy giáo chính là những nghệ nhân trong xã. Thường xuyên tổ chức các chương trình văn nghệ, giao lưu giữa các tầng lớp nhân dân để họ có thể phô diễn tài năng của mình.

          8 Danh mục tài liệu có liên quan: Phiếu kiểm kê di sản văn hóa năm 2013 – Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lạng Sơn.