Trải trên một vùng lãnh thổ rộng lớn tới 4.849 km², Công viên địa chất (CVĐC) Lạng Sơn là viên ngọc ẩn mình ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam. Đó là một minh chứng sống động về hành trình hơn 500 triệu năm tiến hóa sự sống trong những cảnh quan đa dạng của nó. Từ những vùng biển và núi lửa cổ xưa đến những khu rừng gỗ nghiến, mỗi chi tiết của CVĐC đều kể lại một câu chuyện độc đáo. CVĐC thực sự là một tấm thảm rực rỡ về sự đa dạng sắc tộc, mỗi nhóm đều có những phong tục và truyền thống độc đáo của họ. Đời sống tâm linh của CVĐC bắt nguồn sâu xa từ Đạo Mẫu, một tín ngưỡng thờ Mẫu đã được UNESCO công nhận. Sự kết hợp hài hòa giữa lịch sử tự nhiên, đa dạng văn hóa và truyền thống tâm linh khiến CVĐC Lạng Sơn trở thành một điểm đến khám phá độc đáo. Nó được coi là ngọn hải đăng cho sự phát triển bền vững và là sự tôn vinh đối với sức sống của thiên nhiên và văn hóa.

Tiến hoá sự sống 

Mời bạn bước vào một hành trình đầy cảm hứng xuyên qua biên niên sử của thời gian tại CVĐC Lạng Sơn, một lãnh thổ độc đáo ghi lại quá trình tiến hóa của sự sống đáng kinh ngạc trong suốt 500 triệu năm qua.

Bọ ba thuỳ 500 triệu năm trước

Câu chuyện mở đầu từ khoảng 500 triệu năm trước, khi khu vực này còn là một vùng biển rộng nhưng nông. Thời kỳ này được đánh dấu bằng một “vụ nổ” lớn, thường được gọi là ”Vụ nổ sinh học Cambri”, chứng kiến sự xuất hiện một cách bùng nổ của các sinh vật đã khá phức tạp như bọ ba thùy và graptolit.

Chuyển nhanh đến khoảng 450 triệu năm trước, khu vực này vẫn là một vùng biển nông đầy san hô (tất nhiên đã từng có lúc trở thành lục địa), trong khi ở phần lớn những nơi khác trên thế giới, sự sống bắt đầu chuyển khỏi mặt nước và tiến sâu vào các lục địa.

Khoảng 300 triệu năm trước, khu vực của chúng ta vẫn là một vùng biển nông (tất nhiên, vẫn đừng quên rằng đã có những thời điểm từng trở thành đất liền), rất giàu sự sống, trong khi ở những nơi khác trên thế giới đã xuất hiện những loài côn trùng biết bay đầu tiên.

Khoảng 220 triệu năm trước, sau một thời gian trở thành đất liền, biển lại xuất hiện trở lại ở CVĐC Lạng Sơn, trở thành nơi sinh sôi nảy nở của Cúc đá, sinh vật huyền thoại với lớp vỏ xoắn ốc nổi tiếng. Rồi cuối cùng, vùng đất của chúng ta cũng hoàn toàn nổi lên trên cạn.

Khoảng 130 triệu năm trước, những con khủng long ăn cỏ khổng lồ đã lang thang trên vùng đồng bằng của lục địa này, và cuộc sống của chúng từng nhiều lúc bị xáo động bởi hoạt động phun trào núi lửa rầm rộ.

Phía đông nam của Công viên địa chất, cách đây khoảng 40 triệu năm, do hoạt động của một đới đứt gãy, đã trở thành một vùng sông nước-hồ-đầm lầy lớn (khu vực mỏ than Na Dương ngày nay) được vây bọc bởi những khu rừng nhiệt đới rậm rạp. Nơi đó sự sống thật là phong phú, với các loài tê giác, hà mã nguyên thủy, cá sấu, rùa, cá, tất nhiên cùng nhiều loài ếch nhái, trai ốc, côn trùng, chim chóc khác.

Trong dòng chảy vĩ đại đó, những con người đầu tiên chỉ xuất hiện cách đây chừng 500.000 năm, cùng chung sống với thế giới động thực vật đa dạng, trong đó có loài vượn khổng lồ, voi răng kiếm cùng nhiều loài hổ, báo, cáo, cầy khác… tại di chỉ khảo cổ nổi tiếng hang Thẩm Khuyên - Thẩm Hai phía tây nam Công viên địa chất.

Khoảng 12.000 năm trước, một nền văn hóa tiền sử - được đặt tên là Văn hóa Bắc Sơn - đã xuất hiện rất đông đúc trên vùng đất này. Chủ nhân là những người săn bắn hái lượm sử dụng các công cụ đá với đặc trưng là rìu mài lưỡi (rìu Bắc Sơn) và “dấu Bắc Sơn”.

Cuối cùng, khoảng 4.000 năm trước, một nền văn hóa khảo cổ khác - Văn hóa Mai Pha - đã xuất hiện. Những chủ nhân của vùng đất này khi đó sinh sống bằng chăn nuôi, trồng trọt và làm ra những đồ gốm, đồ trang trí đẹp mắt.

Hãy bắt đầu cuộc phiêu lưu hoành tráng xuyên thời gian và không gian với Công viên địa chất Lạng Sơn. Chín địa điểm tiêu biểu của vùng Công viên địa chất sẽ mở ra cánh cửa cho một hành trình đáng kinh ngạc, vẫy gọi bạn khám phá tiến hóa của sự sống.

Hãy cùng du hành qua 500 triệu năm lịch sử tại Công viên địa chất Lạng Sơn. Bắt đầu từ một vùng biển cổ xưa, nơi sinh sống của loài bọ ba thùy đầu tiên, sau đó vượt qua một vùng biển nông, giàu san hô và ammonit. Thả bộ trên vùng đất nhiều núi lửa có các đàn khủng long đang nhẩn nha gặm cỏ, đi thuyền trên hồ nước có rừng nhiệt đới vây bọc xung quanh, nơi sinh sống của tê giác, hà mã, cá sấu và cá. Gặp gỡ những con người đầu tiên đang cộng sinh cùng loài vượn khổng lồ, khám phá những nền văn hóa tiền sử Bắc Sơn và Mai Pha hấp dẫn.

Phòng Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn