Công viên địa chất Lạng Sơn là nơi hội tụ của rất nhiều loại hình di sản văn hóa đa sắc màu, không chỉ phản ánh sự tương tác giữa con người với thiên nhiên mà còn là sự giao lưu kinh tế - xã hội - văn hóa giữa các tộc người bản địa với cộng đồng dân cư các vùng đồng bằng, duyên hải.

Công viên địa chất lưu giữ nhiều giá trị di sản văn hóa phi vật thể. Chẳng hạn nghi lễ hát Then - đàn Tính, một di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO công nhận, rất phổ biến ở các dân tộc ít người Tày và Nùng, trong đó thầy Then biểu diễn các điệu múa và ca hát cầu an, phước lành và thịnh vượng.

Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt (thị trấn Bình Gia, huyện Bình Gia) 

Tín ngưỡng thờ Mẫu, một tập tục phổ biến khác, tượng trưng cho sự chung sống hòa bình giữa các tộc người và các nền văn hóa khác nhau. Các phong tục và tín ngưỡng khác như lễ hội Trò Ngô và Ná Nhèm được cho là có nguồn gốc từ vùng đồng bằng.

Lễ hội Ná Nhèm, được tổ chức hàng năm vào ngày rằm tháng Giêng âm lịch, là một sự kiện văn hóa đặc sắc ở vùng Công viên địa chất. Lễ hội là nơi tưởng nhớ các vị vua Mạc Thái Tổ, Mạc Thái Tông và thu hút nhiều người dân địa phương cũng như du khách. Trong số các nghi lễ và trò chơi còn có lễ rước sinh thực khí, tượng trưng cho mong muốn trường tồn của hoàng gia. Đây là lễ hội duy nhất ở Việt Nam mà con cháu họ Mạc có thể cầu chúc cho sự trường tồn của tổ tiên, dòng họ.

Công viên địa chất Lạng Sơn còn được biết đến với các màn biểu diễn dân gian, trò chơi, phong tục tập quán và tri thức bản địa, chẳng hạn như hát Sli, hát Lượn, các trò Phong Slu và múa sư tử mèo. Những phong tục, tri thức bản địa được thể hiện qua trang phục truyền thống của các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Hoa..., các bài thuốc đông y của người Dao và các món ẩm thực của người Tày, Nùng.

Là minh chứng cho sự đa dạng văn hóa và di sản phong phú của Việt Nam, di sản văn hóa phi vật thể của Công viên địa chất Lạng Sơn minh họa một cách sống động cho ý chí kiên cường, khả năng sáng tạo và thích ứng của con người ở đây. Công viên địa chất là nơi các nền văn hóa, tín ngưỡng, tập quán khác nhau cùng tồn tại và tương tác, tạo nên một không gian văn hóa độc đáo. Đó là nơi mà quá khứ và hiện tại cùng song hành, nơi truyền thống và sự đổi mới giao hòa, đồng thời là nơi gặp gỡ giữa bản địa và toàn cầu. Đó là nơi mời gọi chúng ta suy ngẫm về bản sắc và giá trị văn hóa của chính mình, đồng thời trân quý sự phong phú và đa dạng của văn hóa nhân loại.

Phòng Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn (Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn)