Ngày 17/4/2025, Công viên địa chất Lạng Sơn được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu. Đây là một móc son quan trọng cho sự phát triển bền vững của vùng, từng bước góp phần nâng cao vị thế của tỉnh Lạng Sơn trong nước và trên trường quốc tế. 

Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn có tổng diện tích khoảng 4.842,58 km2, dân số khoảng 627.500 người, tương đương chiếm khoảng 58% diện tích và 78% dân số toàn tỉnh. Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn chứa đựng nhiều giá trị di sản văn hóa đặc trưng tiêu biểu về địa chất và tiến hóa của sự sống, có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, lưu giữ nhiều giá trị đa dạng sinh học, truyền thống văn hóa lâu đời của cộng đồng cư dân bản địa. Đây là những điều kiện cơ bản đáp ứng các tiêu chí của UNESCO về Công viên địa chất toàn cầu. 

Công viên địa chất là một mô hình kinh tế mở, vừa bảo tồn vừa phát huy các giá trị di sản, nâng cao nhận thức, thu hút sự vào cuộc tích cực của cộng đồng trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản, giúp cho cộng đồng tự hào hơn về môi trường sống của mình. Các hoạt động của Công viên địa chất góp phần tạo động lực phát triển kinh tế xã hội vùng, trước tiên thông qua phát triển du lịch, nâng cao sinh kế cho cộng đồng địa phương, nâng cao uy tín, vị thế của vùng và của quốc gia. 

Trong thời gian qua, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn triển khai các giải pháp xây dựng Công viên địa chất phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; công tác thông tin, tuyên truyền được đẩy mạnh giúp nhận thức của các cấp ủy, chính quyền và Nhân dân về giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn được nâng lên, tạo sự đồng thuận trong toàn hệ thống chính trị; cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật dịch vụ du lịch bước đầu được quan tâm đầu tư; sản phẩm du lịch ngày càng phát triển đa dạng với 04 tuyến du lịch với 38 điểm tham quan công viên địa chất, chất lượng và giá trị dịch vụ du lịch ngày càng được nâng cao; công tác xúc tiến quảng bá được thực hiện thường xuyên đã đưa hình ảnh du lịch, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn đến với đông đảo du khách trong và ngoài nước. 

Tiến hành các cuộc khảo sát, nghiên cứu, đánh giá những ưu điểm, hạn chế của 08 làng/thôn, tổ chức làm việc với các chuyên gia lĩnh vực khác nhau (du lịch, văn hoá, địa chất, kiến trúc cảnh quan, cộng đồng, tiếp thị và truyền thông, nhà điêu khắc, chuyên gia bảo tàng…), trao đổi, đánh giá tiềm năng, đề xuất phương án lựa chọn 01-02 thôn/làng, 01-02 xã để tham mưu thí điểm xây dựng mô hình xã, phường, thôn… kiểu mẫu gắn với phát triển du lịch trong vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. 

Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn có địa hình địa mạo và địa chất tự nhiên kỳ vỹ, có khoảng 200 hang động, nhiều thác nước, hố sụt đẹp, ẩn chứa vô vàn điều thú vị hấp dẫn. Đây là nguồn lực chắp cánh cho sự phát triển của Du lịch địa chất (thám hiểm hang động, leo núi thể thao, dù lượn, trekking, vượt thác, hố sụt, chèo SUB). Thời gian qua Tổ đảng Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn đã chỉ đạo Phòng Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn tích cực hợp tác với các chuyên gia, công ty lữ hành khảo sát, đánh giá tiềm năng khai thác du lịch mạo hiểm, thám hiểm hang động vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn (khảo sát, lập Bản đồ Hang Khuôn Bồng, xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn, Hang Ngườm Moóc, Hố sụt Thẩm Lũm, xã Mông Ân và Hố sụt Ùng Roặc, xã Hoàng Văn Thụ, huyện Bình Gia; khảo sát, đánh giá tiềm năng du lịch địa chất tại Hang Rắn, xã Yên Thịnh và khám phá các đầu mối kết nối dòng chảy ngầm tại các hang động, hố sụt xã Mông Ân, xã Hoàng Văn Thụ vùng Công viên địa chất Lạng Sơn, tuyên truyền, quảng bá về các giá trị của hang động, cách bảo vệ hang động và cách đảm bảo an toàn cho những người đến thăm hang động. Từng bước hình thành các Con đường mòn địa chất (Hành trình đến với Trái tim Hồ Lân Ty; Kỳ vĩ Sống Khủng long - Đỉnh Phja Pò; Thì thầm Hoa Đỗ Quyên - Đỉnh Phja Mè; Hành trình đến với Hố sụt Thẩm Lũm - Cửa sổ vào lòng đất; Hành trình đến với Viên ngọc quý của Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Lạng Sơn; Hành trình đến với ngôi bí ẩn nằm giữa thành đá cổ). 

Kỷ nguyên mới là khoảng thời gian Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn phải vươn lên mãnh liệt, phấn đấu thực hiện thành công những mục tiêu chiến lược, tạo sự phát triển vượt bậc ở một tầm cao mới, trình độ mới, chất lượng mới, xác lập vị thế Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn trong Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO, Mạng lưới Công viên địa chất Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và trên trường quốc tế nói chung, tạo nền tảng cho bước phát triển đột phá kế tiếp.

Một số giải pháp xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc 

Thứ nhất, tạo bước đột phá, phát triển tăng tốc trên tất cả các lĩnh vực của một Công viên địa chất toàn cầu UNESCO, đưa Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn lên một tầm cao mới, tiến cùng thời đại. 

Tiến hành đồng thời, thắng lợi một quá trình “đột phá kép”. Một mặt, phải đột phá đi thẳng vào hiện đại, phát huy thế mạnh Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, tạo bước đột phá trong xây dựng, phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt, có sức cạnh tranh cao như du lịch địa chất, du lịch thám hiểm hang động, du lịch mạo hiểm (định vị sản phẩm du lịch cốt lõi, tạo động lực xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch vệ tinh). Xây dựng mô hình phát triển du lịch gắn với nghề truyền thống (tập trung vào cao khô Vạn Linh, Chợ Bãi; nghề thêu; hoa hồi, tinh dầu hồi; làng ngói âm dương...). Thí điểm xây dựng ít nhất 10 xã, phường, thôn, làng… kiểu mẫu có cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả, toàn diện trong bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn hoặc theo từng chuyên đề như bảo vệ môi trường, cải tạo, chỉnh trang cảnh quan (thiết kế quy hoạch kiến trúc, cải tạo, chỉnh trang cảnh quan, xây dựng công trình công cộng, hệ thống bảng biển, mô hình 3D, mô hình điêu khắc, bức hoạ… gắn với phát triển du lịch vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn), bảo tồn, phát huy giá trị hang động, giá trị văn hóa phi vật thể, công tác tuyên truyền, công tác quản lý Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng các Con đường mòn địa chất (Hành trình đến với Trái tim Hồ Lân Ty; Kỳ vĩ Sống Khủng long - Đỉnh Phja Pò; Thì thầm Hoa Đỗ Quyên - Đỉnh Phja Mè; Hành trình đến với Hố sụt Thẩm Lũm - Cửa sổ vào lòng đất; Hành trình đến với Viên ngọc quý của Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Lạng Sơn; Hành trình đến với ngôi bí ẩn nằm giữa thành đá cổ). Ứng dụng công nghệ số trong hoạt động trải nghiệm tại các điểm du lịch, di sản vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn trong công tác giới thiệu, quảng bá du lịch. 

 Tiến hành các cuộc khảo sát, nghiên cứu, đánh giá những ưu điểm, hạn chế của 08 làng/thôn (thảo luận trong phòng họp, khảo sát thực địa, đánh giá tiềm năng, tổ chức hội thảo, diễn đàn, đưa vào kế hoạch năm 2026, xây dựng bộ tiêu chí trên cơ sở tham khảo Bộ tiêu chí của Tổ chức Du lịch Thế giới, Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc, các Quy định của Việt Nam,…, tiến hành thí điểm 01-02 xã/thôn/làng, 01-02 xã trong năm 2026; nhân rộng mô hình các năm tiếp theo theo hình thức đổi mới sáng tạo trên nền tảng giá trị văn hoá, địa chất, cảnh quan thiên nhiên của từng địa phương). 

Hợp tác với đơn vị truyền thông, công ty lữ hành phát triển sáng kiến xây dựng Bản đồ/Tuyến Du lịch địa chất Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Lạng Sơn với tên gọi: Cuộc viễn du kỳ vĩ (mỗi công ty với thế mạnh/chuyên môn của mình sẽ xây dựng, phát triển một số sản phẩm/điểm đến du lịch hấp dẫn, như là một mảnh ghép cùng kết hợp lại để tạo thành bức tranh tổng thể của du lịch địa chất vùng Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Lạng Sơn). 

Tiếp tục thu hút các doanh nghiệp, nhà đầu tư đến khảo sát, đầu tư, khai thác và phát triển các sản phẩm du lịch mới, độc đáo, khác biệt, có tính cạnh tranh cao; hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến hoàn thiện Đề án khai thác và phát triển sản phẩm du lịch địa chất và du lịch mạo hiểm trong vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn (dự kiến tại các điểm: Cổng trời Yên Sơn, Thung lũng Lân Ty, Hang Khuôn Bồng, Hang Ngườm Moóc, Hố sụt Thẩm Lũm, Hố sụt Ùng Roặc, Hang Đán Lài - Dãy núi Khánh Khê). Sản phẩm du lịch: Thám hiểm hang động, hố sụt, leo núi thể thao, trekking, Via Ferrata, Zipline, kết hợp du lịch cộng đồng. 

Mặt khác, phải đột phá trong việc giải quyết triệt để những yếu kém, hạn chế, những khó khăn đang kìm hãm, cản trở sự phát triển của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn (nguồn lực đầu tư từ ngân sách còn hạn hẹp, chưa huy động được nhiều nguồn lực đầu tư của xã hội; một số sản phẩm du lịch còn đơn điệu, giá trị chưa cao; đội ngũ cán bộ tham mưu nhiệm vụ xây dựng và phát triển công viên địa chất còn thiếu và yếu). 

Thứ hai, xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách về Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Ngày 30/5/2025 Ban Thường vụ Tỉnh uỷ ban hành Nghị quyết số 223-NQ/TU về bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn giai đoạn 2025 - 2030, định hướng đến năm 2035. 

Dự kiến trong tháng 6/2025, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Lạng Sơn giai đoạn 2025 - 2030, định hướng đến năm 2035 và Quy chế quản lý Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. 

Nghiên cứu, tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch hành động xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn đáp ứng các khuyến nghị của Hội đồng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO giai đoạn 2025 - 2028 (nhằm đảm bảo phát huy Danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu, khắc phục những mặt còn hạn chế của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn và chuẩn bị tốt cho đợt tái thẩm định lần 1 trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2028); Quy chế bảo tồn, quản lý và khai thác hang động, hố sụt và các di sản địa chất khác trong vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn; Đề án xây dựng và phát triển sản phẩm du lịch địa chất bền vững cho Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn giai đoạn 2025 - 2030; Đề án thu phí tham quan Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn; Bộ tiêu chí và thí điểm những mô hình xã, phường, thôn… kiểu mẫu vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. 

Thứ ba, nâng cao năng lực bộ máy quản lý công viên địa chất theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu lực, hiệu quả. 

Yêu cầu có ý nghĩa đột phá trong kiến tạo kỷ nguyên mới là đột phá về tư duy, nhận thức. Trên cơ sở kế thừa những tư duy khoa học đã tích lũy được qua gần 5 năm tiến hành xây dựng và phát triển Công viên địa chất, chúng ta cần cởi mở, chăm chú, mạnh dạn tiếp thu những tư duy mới, những xu hướng phát triển mới của nhân loại với phương châm tiến kịp, tiến cùng thời đại. Cần có những đột phá về lộ trình và bước đi, định hướng phát triển các lĩnh vực quan trọng của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, đặc biệt là phát triển đột phá về khoa học - công nghệ, về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút, phát huy nhân tài; phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam; xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch mới, độc đáo và có sức cạnh tranh cao,… 

Kỷ nguyên mới đặt ra yêu cầu hàng đầu là nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Sự lãnh đạo đúng đắn của cấp uỷ (Bản lĩnh về chính trị, thống nhất về tư tưởng, cao về văn hóa, đẹp về đạo đức, khoa học về tổ chức, tiêu biểu về cán bộ) là nhân tố hàng đầu góp phần quyết định thắng lợi của công cuộc xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Người đứng đầu, đặc biệt cán bộ cấp chiến lược, thực sự có đức, có tài, biết lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ, có năng lực thiết kế, truyền cảm hứng và làm gương để nhân dân noi theo trên cuộc hành trình xây dựng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. 

Kỷ nguyên mới, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn chỉ thành công khi phát huy cao nhất tinh thần, ý chí, sức mạnh của nhân dân - Chủ thể đóng vai trò trung tâm của sự nghiệp xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. 

Thứ tư, kỷ nguyên mới yêu cầu phải phát huy đến mức cao nhất các động lực phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, đặc biệt là tinh thần yêu nước, yêu quê hương, tự hào dân tộc, tự hào của cộng đồng về các giá trị, môi trường sống, ý chí tự chủ, tự lực, tự cường, khát vọng sáng tạo và cống hiến của nguồn nhân lực lĩnh vực Công viên địa chất, của cộng đồng địa phương.

Cần chuyển hóa chủ trương, quyết sách, ý chí của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, HĐND tỉnh, UBND tỉnh về Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn thành nhận thức, thành cảm hứng hành động, sáng tạo của toàn dân, của mỗi người cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động, khởi nguồn từ việc củng cố, bồi đắp niềm tin của nhân dân theo nguyên lý: có niềm tin của nhân dân là có tất cả; mất niềm tin của nhân dân là mất tất cả. Mọi hoạt động của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn đều phải xuất phát từ nguyện vọng và lợi ích chính đáng của nhân dân; cần lấy hạnh phúc, sự hài lòng của nhân dân làm tiêu chí đánh giá sự thành công của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Từng bước đổi mới, sáng tạo trong huy động nguồn lực xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn nhằm hiện thực hoá quan điểm của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ “Huy động tổng hợp các nguồn lực trong xã hội, trong đó xác định nguồn xã hội hóa là chủ yếu, ngân sách nhà nước đóng vai trò khuyến khích, hỗ trợ, tạo cơ sở ban đầu để thực hiện”. Tập trung nguồn lực xây dựng Trung tâm phức hợp Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, các Trung tâm/Trạm dừng nghỉ Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, trưng bày ngoài trời tại Điểm Thế giới đầm hồ Na Dương, cải tạo, nâng cấp, chỉnh trang các điểm trên 4 tuyến du lịch Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, thí điểm xã, phường, thôn, làng, khu phố tiêu biểu vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. 

Phạm Thị Hương, Phòng Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn