Từ ngày 17 đến ngày 27 tháng 02 năm 2025, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch hợp tác với Hiệp hội Hang động Quốc gia Hoa Kỳ, Công ty Cổ phần Việt Nam Expeditions tổ chức Đoàn công tác khám phá, khảo sát, lập Bản đồ Hang Khuôn Bồng, xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn. Mục đích nhằm khám phá, khảo sát và lập bản đồ chất lượng cao cho Hang Khuôn Bồng, xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn. Bản đồ này sẽ tặng miễn phí cho Công viên địa chất Lạng Sơn và phù hợp với nhiều mục đích bao gồm: Quảng bá Công viên địa chất Lạng Sơn; lập kế hoạch tuyến đường cho du lịch mạo hiểm; xác định các khu vực thạch nhũ đang hình thành cần được bảo vệ; hỗ trợ mọi nỗ lực tìm kiếm và cứu nạn trong tương lai; tìm hiểu về địa chất/thủy văn của khu vực. 

Tiềm năng du lịch thám hiểm hang động

 - Đặc điểm địa chất: Hệ thống Hang Khuôn Bông có những đặc điểm địa chất ấn tượng, bao gồm các khoang lớn, các thạch nhũ và măng đá phức tạp, và các dòng suối ngầm. Địa hình đa dạng của hang mang lại trải nghiệm thú vị cho những người thám hiểm ở các mức kỹ năng khác nhau.

- Khả năng tiếp cận: Cửa hang được trang bị dây thừng làm cho nó dễ tiếp cận cho du khách mạo hiểm. Các đoạn thả dọc và trải dài ngang cửa hang mang lại thử thách hấp dẫn. Dễ dàng tiếp cận từ phía nhà của gia đình ông Trần Văn Tư gần đó, tăng thêm sự hấp dẫn cho các tour du lịch tổ chức.

- Trải nghiệm độc đáo: Tiềm năng lặn ngầm tại các điểm khác nhau thêm một lớp phiêu lưu nữa cho các thợ lặn hang động chuyên nghiệp. Gần các hệ thống hang nhỏ khác và hang xung quanh cung cấp cơ hội khám phá mở rộng.

- Cân nhắc về an toàn: Các biện pháp an toàn bao gồm việc sử dụng hướng dẫn viên và thiết bị chuyên nghiệp, đảm bảo trải nghiệm an toàn cho du khách. Các bản đồ chi tiết và đường mòn được đánh dấu là cần thiết để duy trì an toàn.

- Bảo tồn môi trường: Phát triển du lịch bền vững là quan trọng để bảo tồn các cấu trúc hang động mỏng manh. Giám sát và quy định sẽ giúp giảm thiểu tác động của con người.

Hang Khuôn Bồng có vị trí khá đặc biệt khi đi từ cửa hang nhánh nước bắt đầu từ xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn. Cửa hang nước thoát ra chính là Hang Suối Mỏ Gà thuộc xã Phú Thượng, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Đây là một hang trải dài qua địa bàn hai tỉnh, nên việc khai thác sẽ phải có sự phối hợp từ hai phía.

Vị trí đánh dấu cửa hang ở trên bản đồ Google Earth bao gồm: Cửa hang vào phía thôn Khuôn Bồng: 21°47'19"N 106°07'21"E; Cửa hang ra chính là Hang Suối Mỏ Gà. 

Nguồn nước chảy vào Hang Khuôn Bồng ban đầu được xác định chảy từ Thôn Khuôn Bồng và Thôn Thống Nhất chảy vào hang xuyên khối núi đá vôi để chảy ra phía cửa Hang Suối Mỏ Gà. Chiều dài khảo sát đo vẽ sơ bộ hang ban đầu khoảng gần 4,7 km. Cửa Hang Khuôn Bồng từ phía Thôn Khuôn Bồng đi vào là một ngách khe đá nhỏ do người dân bản địa trong quá trình đi bắt rắn tìm được. Cửa hang này đường kính chỉ rộng tầm 60cm, đủ lọt một người vào, vào trong là hố sâu tầm 3m. Vào được trong hang cần sử dụng dây và đai an toàn để đảm bảo an toàn. Khi vào thêm 20m nữa thì xuất hiện vách sâu, phải dùng dây để du xuống 60m thì mới tiếp cận được tầng hang có thể đi bộ.

Hang Khuôn Bồng là hang nước rất đẹp với cấu tạo hóa thạch, thạch nhũ tự nhiên, có nhiều hồ và thác nước nhỏ chảy theo chiều dọc và hình bậc thang trong lòng hang, hội tụ đa dạng các yếu tố phục vụ cho du lịch mạo hiểm, thám hiểm hang động.

Về cuối Hang hệ thống thạch nhũ phát triển cực nhiều và còn nguyên vẹn nên có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch mạo hiểm. Cửa hang ra của Hang Khuôn Bồng kết nối với Hang Suối Mỏ Gà Bên phía Thái Nguyên nên sẽ kết nối được hai vùng du lịch. Tuy nhiên cần có sự hợp phối hợp từ hai bên chính quyền. Hiện tại cửa hang ra phía Suối Mỏ Gà trần hang rất thấp gần như chạm mặt nước nên còn khá khó để di chuyển, cần có đội ngũ chuyên gia và nhiều kinh nghiệm để hướng dẫn khi đi qua để đảm bảo an toàn.

Hình ảnh các chuyên gia Hiệp hội Hang động Quốc gia Hoa Kỳ lập Bản đồ Hang Khuôn Bồng

Đánh giá sơ bộ về mức độ khả thi tổ chức các tour mạo hiểm: Việc đánh giá sơ bộ về tính khả thi tổ chức các tour mạo hiểm ở Hang Khuôn Bồng của nhóm chuyên gia Hiệp hội Hang động Quốc gia Hoa Kỳ, Việt Nam Expeditions dựa trên các yếu tố sau: 

Yêu cầu về sức khỏe: Các tour khám phá hang động thường đòi hỏi người tham gia có sức khỏe tốt và cơ địa khỏe mạnh. Vì vậy nếu một hang động muốn phát triển các tour du lịch mạo hiểm hướng tới tệp khách phổ rộng thì việc địa hình di chuyển trong hang dễ dàng và không quá tốn sức thì đó là một những yếu tố quyết định tính khả thi trong việc khai thác các tour du lịch khám phá thám hiểm hướng tới được đông đảo khách du lịch. Hang Khuôn Bồng với địa hình di chuyển trong hang khá đa dạng, hầu hết là đi bộ. Tuy nhiên có những đoạn phải bơi, đu dây kết hợp nên hứa hẹn có rất nhiều trải nghiệm cho du khách thích thám hiểm. 

Tiêu chuẩn an toàn: Các hang được chọn cho các tour phiêu lưu phải tuân theo các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt, đảm an toàn về mặt địa hình, địa chất, nước lũ. Hang Khuôn Bồng là một hang ngang, đi bên trong dễ và khá an toàn tuy nghiên còn nhiều ngóc ngách chưa được khảo sát và chưa có biển chỉ dẫn cảnh báo, nên phải đầu tư triệt để để đảm bảo an toàn. Nhánh hang mới khá nguy hiểm nếu muốn tổ chức tour thì phải đầu tư về hệ thống dây an toàn, thang an toàn và chuyên gia an toàn đi theo và không được vào hang vào mùa mưa.

Khả năng tiếp cận: Sự tiếp cận đến hang động là quan trọng. Nó cần phải thuận lợi cho người tham gia và được trang bị cơ sở hạ tầng cần thiết để hỗ trợ tour phiêu lưu. Điều này đảm bảo một trải nghiệm suôn sẻ và có tổ chức cho người tham gia. Hang Khuôn Bồng được đánh giá là dễ tiếp cận do cửa hang gần ngay đường xe ô tô có thể đi vào được, cũng như hang được đầu tư về cầu thang dẫn tới cửa hang rất dễ dàng tiếp cận.

Đặc điểm độc đáo: Các tour phiêu lưu thường tập trung vào các hang động có hình thành địa chất độc đáo, cảnh đẹp tuyệt vời, hiếm có. Hang Khuôn Bồng có hệ thống hồ canxi cực lớn và đẹp, còn nguyên vẹn, được đánh giá là một trong những hang có hồ canxi lớn nhất Việt Nam. Về hệ thống thạch nhũ ở Hang Khuôn Bồng thì còn nguyên vẹn và độc đáo khi sở hữu rất nhiều khối thạch nhũ  cực kỳ độc đáo và hiếm có trên thế giới.

Về vấn đề môi trường: Bảo tồn và du lịch bền vững đóng vai trò quan trọng. Các tour nên giảm thiểu tác động môi trường và thúc đẩy bảo tồn vẻ đẹp tự nhiên và hệ sinh thái của hang động. Cảnh quan khu vực tiếp nối giữa Hang Khuôn Bồng với Hang Suối Mỏ Gà thuộc Quần thể danh thắng Hang Phượng Hoàng - Suối Mỏ Gà qua khảo sát cho thấy một vài thạch nhũ tại bên phía gần Hang Suối Mỏ Gà đã bị đập phá. Do đó Hang Khuôn Bồng cần có kế hoạch, quản lý tốt để bảo vệ hang đảm bảo hang không bị xâm phạm. 

Nhìn chung Hang Khuôn Bồng hội đủ các điều kiện và tiềm năng để trở thành một hang  động  an toàn để tổ chức các tour du lịch mạo hiểm và khám phá hang.

Ý tưởng sơ bộ về việc thiết kế các tour thám hiểm khám phá Hang Khuôn Bồng: Sau khi khảo sát đo, vẽ sơ đồ, chụp ảnh, đánh giá tiềm năng của Hang Khuôn Bồng Đoàn khảo sát nhận thấy rằng việc các thiết kế các tour du lịch trong ngày và 2 ngày 1 đêm để khám phá hang Khuôn Bồng là hoàn toàn khả thi và rất tiềm năng.

Đối với tour trong ngày: Thiết kế tour trong ngày du khách có thể khám phá một phần của hang động, có hướng dẫn viên đi cùng để thuyết minh về hang và đảm bao an toàn cho du khách không bị lạc, trang bị mũ bảo hiểm và đèn pin đội đầu cho du khách khi tham gia tour và các trang thiết bị khác.

Đối với tour 2 ngày 1 đêm: Tour này du khách sẽ có nhiều thời gian để khám phá hơn, cần thiết kế tour đi thám hiểm hết toàn bộ hang, hứa hẹn sẽ đem lại nhiều trải nghiệm độc đáo và hấp dẫn cho du khách. Với tour này sẽ yêu cầu cao hơn về mặt thể lực và đảm bảo an toàn cho du khách. Yêu cầu phải thiết kế tuyến đường an toàn và hệ thống dây đảm bảo an toàn cho du khách trải nghiệm, có chuyên gia an toàn tham gia đảm bảo an toàn cho khách. 

Phạm Hương