Bản dịch Bài báo của UNESCO: Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn

Nằm giữa những đỉnh núi đá vôi ở miền bắc Việt Nam, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn kể một câu chuyện đáng chú ý về sự thay đổi của biển, phun trào núi lửa và hệ sinh thái đang phát triển. Công viên địa chất là một kho lưu trữ tự nhiên, lưu giữ bằng chứng về sự tiến hóa của sự sống qua nhiều thời đại. Những tảng đá lâu đời nhất của công viên cho thấy dấu vết của một đáy biển cổ đại, nơi từng là nơi sinh sống của bọ ba thùy - sinh vật biển trông giống như lớp động vật chân đốt và lớp bút đá, loài động vật biển đầu tiên sống theo bầy đàn. Khi nước biển rút đi, nó để lại các lớp đá phiến, đá sa thạch và đá vôi và cảnh quan núi lửa xuất hiện. Một trong những địa điểm địa chất đáng chú ý của Công viên địa chất là Trũng Na Dương - một vùng trũng tự nhiên mang đến cái nhìn hiếm có về môi trường Đông Nam Á cách đây khoảng 40 đến 20 triệu năm. Các hóa thạch được tìm thấy ở đây cho thấy một hệ sinh thái nhiệt đới tươi tốt, giàu thực vật và động vật, đồng thời cung cấp những hiểu biết quan trọng về cách động vật có vú di chuyển giữa các lục địa. Địa chất đặc biệt của khu vực này cũng ảnh hưởng đến nông nghiệp địa phương, với đất giàu khoáng chất hỗ trợ các loại cây trồng như Na và Hồi. Khối núi đá vôi Bắc Sơn – một dãy núi nổi bật được hình thành từ các trầm tích đáy biển cổ đại – hé lộ dấu vết của một số cư dân đầu tiên của Việt Nam, với các công cụ bằng đá, đồ tạo tác bằng gốm và các địa điểm chôn cất cung cấp cái nhìn tổng quan về cuộc sống thời tiền sử.

Công viên địa chất là nơi sinh sống của nhiều nhóm dân tộc khác nhau bao gồm người Kinh, Nùng, Tày và Dao, những người duy trì ngôn ngữ, nghề thủ công và truyền thống độc đáo. Trung tâm của đời sống tâm linh của khu vực là Đạo Mẫu, tín ngưỡng thờ Mẫu, kết hợp âm nhạc, hầu đồng và kể chuyện để tôn vinh các vị thần được cho là cai quản các cõi trời, đất, núi, rừng và nước. Truyền thống văn hóa phong phú của Lạng Sơn vẫn tiếp tục cho đến ngày nay trong các lễ hội sôi động, trang phục truyền thống và nghệ thuật dân gian như hát Then, được mô tả giống như nhịp điệu của thần tiên và đàn tính. Tín ngưỡng thờ Mẫu và hát Then đều được ghi vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO. Các tập tục văn hóa này, được truyền qua nhiều thế hệ, vẫn là trung tâm của bản sắc cộng đồng địa phương.

Một số hình ảnh về Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn UNESCO đã đăng tải chính thức trên Website của Tổ chức

Hố sụt Ùng Roặc, huyện Bình Gia, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Hang Thẩm Khuyên – Thẩm Hai, huyện Bình Gia, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Bùi Thuận

Sống Khủng long – Đỉnh Phja Pò, Khu du lịch Mẫu Sơn, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Bùi Thuận

Hang động đưới đáy Hố sụt Ùng Roặc, huyện Bình Gia, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Cổng trời Yên Sơn, huyện Hữu Lũng, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Hang Khuôn Bồng, huyện Bắc Sơn, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Abseiling tại Cổng trời Yên Sơn, huyện Hữu Lũng, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Hồ Lân Ty, huyện Hữu Lũng, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Hang Khuôn Bồng, huyện Bắc Sơn, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Hang Đán Lài, huyện Cao Lộc, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Thung lũng Bắc Sơn, huyện Bắc Sơn, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Bùi Thuận

Mắt thần, huyện Hữu Lũng (trong Thung lũng Lân Ty), vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Thung lũng thần tiên Đồng Lâm, huyện Hữu Lũng, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Nguyễn Minh Đức

Hang Ngườm Moóc, huyện Bình Gia, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Sông Kỳ Cùng, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

          Các link liên quan: http://www.unesco.org/en/articles/unesco-names-16-new-global-geoparks; https://www.instagram.com/p/DIjNcxfNWcP/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==; https://www.linkedin.com/posts/unesco_unesco-names-16-new-global-geoparks-activity-7318631531244122112-QCsD?utm_source=share&utm_medium=member_desktop&rcm=ACoAABykJFgB7acsBlSZnFdb-ELiyyMxxbRO59w

UNESCO’s article: Lang Son UNESCO Global Geopark

Set within the rugged limestone peaks of northern Viet Nam, Lang Son UNESCO Global Geopark tells a remarkable story of shifting seas, volcanic eruptions and evolving ecosystems. The geopark is a natural archive, preserving evidence of life’s evolution through the ages. Its oldest rocks reveal traces of an ancient seabed, once home to trilobites – marine creatures that resembled large woodlice – and graptolites, early sea animals that lived in colonies. As the sea receded, it behind layers of shale, sandstone and limestone, and volcanic landscapes emerged. One of the geopark’s remarkable geological sites is the Na Duong basin – a natural depression that offers a rare glimpse Southeast Asia’s environment around 40 to 20 million years ago. Fossils found here reveal a lush tropical ecosystem, rich in plants and animals, and provide key insights how mammals moved between continents. The region’s distinctive geology has also influenced local agriculture, with mineral-rich soils supporting crops such as custard apples and star anise. The Bac Son Limestone Massif – a striking mountain range formed ancient seabed deposits – reveals traces of some of Viet Nam’s earliest human inhabitants, with stone tools, ceramic artifacts and burial sites offering glimpses prehistoric life.

The geopark is home to diverse ethnic groups including the Kinh, Nung, Tay and Dao peoples, who uphold unique languages, crafts and traditions. Central to the region’s spiritual life is Đạo Mẫu, the worship of Mother Goddesses, which blends music, dance and storytelling to honour deities believed to govern the realms of heaven, earth, mountains, forests and water. Lang Son’s rich cultural traditions continue today in vibrant festivals, intricate traditional dress, and folk arts such as Then singing, described like a fairy rhythm, and the Dan Tinh gourd lute. The worship of Mother Goddesses and Then singing are both inscribed on UNESCO’s Intangible Cultural Heritage List. These cultural practices, passed down through generations, remain central to the identity of local communities.